Παρακολουθούμε τις τελευταίες εβδομάδες να ξεδιπλώνονται κρατικές επιχειρήσεις καταστολής και δυσφήμισης ενάντια σε κινήματα ιθαγενών λαών. Στόχο αποτελούν οι αγώνες για τη γη και την ελευθερία των Μαπούτσε στη Χιλή και των Νάσα στην Κάουκα της Κολομβίας. Τα δύο αυτά κινήματα έχουν πολλά κοινά μεταξύ τους, οι μεν Μαπούτσε κάνουν λόγο για επανάκτηση εδαφών, οι δε Νάσα για Απελευθέρωση της Μητέρας Γης. Ο εχθρός και στις δύο περιπτώσεις είναι το νεοφιλελεύθερο μοντέλο «ανάπτυξης» και το Κράτος, που έχει χαρίσει γη και ύδωρ στις εταιρίες υλοτομίας στην περίπτωση των Μαπούτσε και στην αγροτοβιομηχανία του ζαχαροκάλαμου, στην περίπτωση των ιθαγενών της Κάουκα.
Χιλή και Κολομβία έχουν ένα ακόμα κοινό: την πρόσφατη εκλογή αριστερών κυβερνήσεων στην προεδρία και των δύο αυτών χωρών. Κυβερνήσεων, που γρήγορα φάνηκαν ασυνεπείς ως προς αυτά που είχαν υποσχεθεί προεκλογικά. Ο Γκαμπριέλ Μπόριτς δήλωνε ότι θα βάλει τέλος στην κατάσταση έκτακτης ανάγκη που είχε επιβληθεί από τον προκάτοχό του, Σεμπαστιάν Πινιέρα στην περιοχή της Αραουκανίας και στις γειτονικές επαρχίες του Μπιομπίο και του Αράουκο. Δύο μήνες αργότερα, διέταξε ακόμα μεγαλύτερη στρατιωτικοποίηση αυτών των εδαφών. Επιπλέον, στις 24 Αυγούστου προχώρησε στη σύλληψη και προφυλάκιση του ηγέτη του Συντονιστικού Αράουκο Μαγιέκο (CAM), Έκτορ Γιαϊτούλ, στον οποίο αποδίδει αδικήματα όπως κλοπή ξυλείας και αρπαγή ιδιωτικής περιουσίας, αλλά και υποκίνηση σε βία, με βάση προφορικές δηλώσεις του Γιαϊτούλ, στις οποίες καλούσε σε εξέγερση, σε σαμποτάζ των εταιριών και σε ένοπλη αντίσταση εναντίον των οικονομικά ισχυρών της χώρας. Πέντε μέρες αργότερα συνελήφθη και ο γιος του, Ερνέστο, μαζί με άλλα τρία μέλη του CAM. Οι συλλήψεις αυτές, έγιναν με τις ευλογίες του ΚΚ Χιλής, το οποίο συμμετέχει στην κυβέρνηση και το οποίο δήλωσε ότι «τα δικαστήρια είναι εκείνα που θα αποφασίσουν», αποδεχόμενο έτσι πλήρως την αστική νομιμότητα.
Μετά τη σύλληψη του Γιαϊτούλ, το CAM σε ανακοίνωσή του αναφέρει: «η απόφαση αυτής της ψευτοαριστερής κυβέρνησης θέτει την ηγεσία της στην υπηρεσία των ολιγαρχιών και των οικονομικών ομίλων που διατηρούν συμφέροντα στα αρχέγονα εδάφη των Μαπούτσε (…) Η σύλληψη του εκπροσώπου και ιστορικού ηγέτη μας Έκτορ Γιαϊτούλ, επιδιώκει να απειλήσει το πολιτικό-στρατηγικό σχέδιο που φέρνουν αξιοπρεπώς εις πέρας οικογένειες, κοινότητες και γουεϊτσάφε (αγωνιστές). Όλοι αυτοί, μαζικά, έχουμε ανακαταλάβει εδάφη που μέχρι τώρα βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της βιομηχανίας υλοτομίας και του λατιφούντιου. Σήμερα, αυτή η διαδικασία είναι μέρος της εθνικής ανασυγκρότησης του λαού μας και της αυτονομίας που ασκείται μέσα από έναν αληθινό και αξιοπρεπή εδαφικό έλεγχο, που δεν έχει καμία σχέση με τις μαφίες της ξυλείας και με το εμπόριο ναρκωτικών, από το οποίο πάντα είχαμε ευθέως διαχωριστεί, κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά οι διώκτες μας. Αυτό το πολιτικό-στρατηγικό σχέδιο, που φέρει εις πέρας το CAM, έχει υπάρξει η μήτρα του αυτονομιστικού και εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος Μαπούτσε εδώ και 25 χρόνια (…) Η σύλληψη του αδερφού μας είναι, χωρίς αμφιβολία, ένα σημείο καμπής για το αυτονομιστικό επαναστατικό κίνημα των Μαπούτσε που αντιπαρατίθεται ξεκάθαρα σε αυτό το αποικιακό Κράτος και στην πολιτική του εξαναγκαστικής ενσωμάτωσης».
Το CAM, τέλος, απευθύνει έκκληση στις υπόλοιπες κοινότητες σε αντίσταση να συνεχίσουν τα σαμποτάζ ενάντια στις βιομηχανίες της υλοτομίας, των υδροηλεκτρικών, των εξορύξεων και της υπεραλίευσης του σολομού, ως τη μόνη βιώσιμη οδό αγώνα. Ο ίδιος ο Έκτορ Γιαϊτούλ, σε πρόσφατη συνέντευξή του είχε δηλώσει ότι, η θεσμική τάξη πραγμάτων σε αυτήν τη σύγκρουση είχε αποτύχει: «έχουν περάσει περισσότερες από δύο δεκαετίες που μας λένε να σεβαστούμε τη θεσμική οδό, το Κράτος Δικαίου και αυτό αποδείχτηκε απολύτως ψευδές. Εάν σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 200 επανακτήσεις γης, είναι επειδή με την πολιτική της παράδοσης εδαφών ποτέ δεν υπήρξαν πραγματικά επιτεύγματα για τους ανθρώπους μας. Ήταν όλα απάτη, δεν γίνονται επιστροφές εδαφών μέσω αυτής της οδού. Εάν θέλουμε να επανακτήσουμε τη γη μας, πρέπει να οργανωθούμε και να αγωνιστούμε».
Στην περίπτωση της Κολομβίας, ο νέος πρόεδρος Γκουστάβο Πέτρο, δεν είχε επιδείξει κανένα τρομερά ριζοσπαστικό προφίλ, ενώ προϊδέασε για τις πολιτικές που θα εφάρμοζε, κάνοντας λόγο για «δημοκρατικό καπιταλισμό». Οι ελπίδες του λαού που τον ψήφισε μαζικά είχαν εναποτεθεί κυρίως στο πρόσωπο της αντιπροέδρου, Φράνσια Μάρκες, γνωστής για τον ενεργό ρόλο της στο κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού. Η ίδια, επιπλέον, είχε συμμετάσχει σε δράσεις απελευθέρωσης γης στο Καταφύγιο Λας Λομίτας. Η Φράνσια δυστυχώς έκανε μια τεράστια κωλοτούμπα, που αποτέλεσε γερό χαστούκι για το ιθαγενικό κίνημα της Κάουκα, καθώς σε ανακοίνωσή της χαρακτήρισε τις κοινότητες που πραγματοποιούν απελευθερώσεις εδαφών ως εισβολείς, ενώ κάλεσε τους πολίτες «να σέβονται την κατοχή γης και την ιδιωτική περιουσία», σα να μη γνώριζε ότι την περιουσία αυτήν την έχουν συσσωρεύσει οι ελίτ του λατιφούντιου και της αγροτοβιομηχανίας χάρη στην παραστρατιωτική βία. Σα να μην γνώριζε ότι χωρίς την παρουσία των ιθαγενών κοινοτήτων, το μεγαλύτερο μέρος της νοτιοδυτικής Κολομβίας θα είχε λεηλατηθεί από τις μαφίες του ναρκοεμπορίου και θα αποτελούνταν αποκλειστικά από μονοκαλλιέργειες ζαχαροκάλαμου και αφρικανικού φοίνικα.
Σε λιγότερες από 48 ώρες από τις δηλώσεις της Μάρκες, αστυνομικές δυνάμεις των ESMAD (του σώματος της αστυνομίας που ο Πέτρο θα «μεταρρύθμιζε», όπως και ο Μπόριτς τους Καραμπινέρος στη Χιλή) άρχισαν να επιτίθενται στη διαδικασία Απελευθέρωσης της Γης στη Βόρεια Κάουκα, προσπαθώντας με δακρυγόνα και τανκς να απομακρύνουν τις οικογένειες που κατοικούν στα απελευθερωμένα εδάφη, χωρίς ωστόσο να το καταφέρουν. Την ίδια στιγμή, τα μέσα ενημέρωσης επιδίδονται σε μια καμπάνια στιγματισμού των Νάσα, κατηγορώντας τους ως τεμπέληδες, ισχυριζόμενα ότι έχουν παραπάνω γη από όση χρειάζονται και ότι παράγουν τρόφιμα μόνο για τους ίδιους. Οι Απελευθερωτές/τριες της Γης απαντούν: «αγωνιζόμαστε για ένα κομμάτι γης, αλλά επίσης αγωνιζόμαστε για να σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη, για να υπάρχουν τρόφιμα για όλα τα ζωντανά πλάσματα. Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε σπείρει τρόφιμα και έχουμε μεταφέρει τόνους από αυτά τα τρόφιμα στις πόλεις, έχουμε συντονιστεί με άλλους αγώνες που αντιμάχονται τον καπιταλισμό και έχουμε διατηρήσει τον αγώνα μας, ακόμα και όταν όλες οι δυνάμεις του άξονα του κακού (γαιοκτήμονες, εταιρίες, Κράτος και παραστρατιωτικοί), μας επιτίθενται ταυτόχρονα».
Υποδείγματα αντίστασης
Οι Μαπούτσε, έχοντας μεγάλη αγωνιστική εμπειρία και πολιτική ωριμότητα, κρατάνε μια ξεκάθαρη στάση: δεν έχουν καμία αυταπάτη σχετικά με την κυβέρνηση Μπόριτς και δεν δέχονται να μπουν σε διάλογο μαζί της, όσο οι ξένες εταιρίες λυμαίνονται τα εδάφη τους, αλλά και όσο δεκάδες πολιτικοί κρατούμενοι/ες Μαπούτσε παραμένουν στις φυλακές της Χιλής: «ή αγωνιζόμαστε στ’ αλήθεια ή πιέζουμε μόνο στα λόγια, προκειμένου να λάβουμε τα ψίχουλα που προσφέρει το Κράτος», τόσο σαφής είναι η θέση τους. Οι Νάσα, από την πλευρά τους, μετρούν 12 νεκρούς από το 2005, κατεστραμμένες καλλιέργειες, εκτοπισμούς και πολλές ποινικές διώξεις εναντίον τους, ενώ έχουν εξαπατηθεί πολλάκις από το Κράτος, υποχωρώντας στον αγώνα τους και υπογράφοντας συμφωνίες που καμία κυβέρνηση δεν τήρησε. Μετά από την πρόσφατη ψυχρολουσία που υπέστησαν από την αυτοαποκαλούμενη Κυβέρνηση για τη Ζωή, μια κυβέρνηση που θεωρούσαν «δική τους», σε σημείο που είδαμε την Ιθαγενική Πολιτοφυλακή να συνοδεύει τον Γκουστάβο Πέτρο τις περιοδείες του, προκειμένου να τον προστατεύει, οι κοινότητες σε όλα τα απελευθερωμένα εδάφη πραγματοποίησαν συνελεύσεις, μέσα από τις οποίες προέκυψε η παρακάτω απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης:
«Εμείς, η διαδικασία απελευθέρωσης της Μητέρας Γης της Βόρειας Κάουκα, ανακοινώνουμε στο μεγάλο αφεντικό ότι ΔΕΝ πρόκειται να εκκενώσουμε αυτά τα εδάφη, ότι εδώ θα παραμείνουμε επειδή αυτό είναι το σπίτι μας όπου ζούμε και αγωνιζόμαστε. Του ανακοινώνουμε επίσης ότι πρόκειται να μπούμε και σε άλλα κτήματα, επειδή ο αγώνας μας δεν σταματάει (…) Προσκαλούμε περισσότερες οικογένειες, περισσότερες κοινότητες στη Βόρεια Κάουκα, την Κολομβία και τον κόσμο, να απελευθερώσουν περισσότερα κτήματα, να εγκατασταθούν και να χτίσουν ζωή και κοινότητα, όπως κάνουμε εμείς σε αυτά τα εδάφη και όπως κάνουν πολλά αγωνιζόμενα υποκείμενα που έχουν στιγματιστεί ως εισβολείς από τα μεγάλα αφεντικά της πατρίδας».
Εμείς εδώ, στην άλλη άκρη της γης, χαιρετίζουμε τους αγώνες των Μαπούτσε και των Νάσα και εμπνεόμαστε από αυτούς.
Γη και Ελευθερία – Tierra y Libertad
Δυσήνιος Ίππος 