Το ξημέρωμα της 8ης Φεβρουαρίου του 1921 ο αναρχικός Ρώσος επαναστάτης Πιότρ Κροπότκιν πρόκειται να αφήσει την τελευταία του πνοή, όταν δέχεται μια μυστηριώδη επίσκεψη από το μέλλον. Ένας παράξενος άντρας ονόματι Άντσι Μαχούρ στέκεται πάνω από το νεκροκρέβατό του και του προσφέρει μια απίθανη ευκαιρία: αντί να πεθάνει εκείνη την ημέρα (όπως γνωρίζουμε πως έχει συμβεί), μπορεί να επιλέξει να ταξιδέψει πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του, στη δύση του 20ου αιώνα, και να ζήσει τη ζωή του από την αρχή ως νέος, στις ΗΠΑ. Υποκινούμενος από την υλιστική του απέχθεια για τον θάνατο, καθώς και από μια βαθιά, συμβατή με τον αναρχικό χαρακτήρα του, λαχτάρα για ζωή και διαρκή εμπειρία και μάθηση, ο Κροπότκιν δέχεται την προσφορά του χρονοταξιδιώτη και αναγεννιέται σε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό από αυτόν που μέχρι τότε γνώριζε και που έχει πια αφήσει πίσω του – τελείως διαφορετικό, κι όμως τόσο ίδιο ως προς ένα συγκεκριμένο ζήτημα: την εξουσιαστική καταπίεση και εκμετάλλευση. Και για μια ακόμη φορά στη ζωή του, βρίσκεται αντιμέτωπος με το άδικο.
Αυτή είναι με λίγα λόγια η αρχή και η κεντρική υπόθεση του βιβλίου «Η αναγέννηση ενός επαναστάτη» του Dennis Danvers, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά τον Ιούνη του 2021 από τις εκδόσεις Στάσει Εκπτίπτοντες. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδοτικές εκπλήξεις της περασμένης χρονιάς, ένα βαθιά κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημα γραμμένο στον απόηχο της επίθεσης στο παγκόσμιο κέντρο εμπορίου και της κήρυξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία», που εξελίσσεται στην Αμερική της παγκοσμιοποίησης, των μετά-Λος Άντζελες κινημάτων, της «δίχως μέλλον» οργισμένης πρωτοκοσμικής νεολαίας. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο έρχεται ο αναγεννημένος πρίγκιπας-επαναστάτης να αναπροσαρμοστεί, να γνωρίσει τον κόσμο του μέλλοντος, να συνδεθεί με αγωνιστές με πολύ διαφορετική νοοτροπία και καταβολές από τον ίδιο και, τελικά, να έρθει αντιμέτωπος με ένα μεγάλο δίλημμα: αν θα αφεθεί στην εύκολη μαγεία αυτού του νέου κόσμου και στην άνεση του να είναι ξανά νέος ή αν θα διατηρήσει τις επαναστατικές, αναρχικές ιδέες και τον ακέραιο χαρακτήρα του ως το τέλος πληρώνοντας το ανάλογο τίμημα.
Ακολουθώντας ένα ύφος γραφής που μοιάζει στ’ αλήθεια σα να βγαίνει από τις σελίδες του «Αναμνήσεις ενός επαναστάτη», του περίφημου βιβλίου του Κροπότκιν, ο Danvers μεταπλάθει με εξαιρετικά ευφυή και διασκεδαστικό τρόπο τον Ρώσο αναρχικό δημιουργώντας έναν ήρωα που, παντελώς ξένος καθώς είναι στον σύγχρονο δυτικό κόσμο, παρακολουθεί τα ήθη και τα προβλήματά του με καθαρή και αμόλυντη ματιά, αναλύοντας τα πράγματα με τα αναλυτικά θεωρητικά εργαλεία της δικής του εποχής, διατηρώντας όμως πιστό το οξύ, δεκτικό και φιλομαθές πνεύμα του Κροπότκιν που επιτρέπει στον ήρωα να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, να βρίσκει τις συνδέσεις με το παρελθόν και εν τέλει να αναγνωρίσει τα κοινά πρότυπα ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, να συνεχίσει να κατανοεί τον κόσμο με τρόπο πολιτικό και ταξικό.
Το έργο αυτό του Danvers, όπως –κατά τη γνώμη μας– και τα υπόλοιπα βιβλία του είδους που έχουν κυκλοφορήσει κατά καιρούς από τις εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, δεν αναλώνεται σε μια κινηματογραφικού τύπου φαντεζί χωροχρονική ιστορία ούτε προσπαθεί να εντυπωσιάσει και να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη με κάποια μυστηριώδη πλοκή ή με ευφάνταστα, απίθανα σκηνικά. Χρησιμοποιώντας απλό και κατανοητό γλωσσικό ύφος, επιχειρεί αυτό που έγκειται στον πυρήνα κάθε σημαντικού έργου επιστημονικής φαντασίας: να κάνει οικείο το ανοίκειο, να αμφισβητήσει και να υποχρεώσει τον αναγνώστη να σκεφτεί, να έρθει σε διαλεκτική σχέση με το κείμενο, να προβληματιστεί και, τελικά, να αποφασίσει. Το χρονοταξίδι του Κροπότκιν από το 1921 στο 1999 είναι το μοναδικό έντονα φανταστικό σημείο του μυθιστορήματος, μια «κλεψιά» του συγγραφέα για να μεταφέρει έναν διάσημο αναρχικό διανοητή και επαναστάτη του παρελθόντος στο παρόν και να τον φέρει αντιμέτωπο με τα προβλήματα που μαστίζουν την εποχή του αναγνώστη. Η αγνή ματιά του Κροπότκιν, τα σοκ που ως άνθρωπος του παρελθόντος υπόκειται αντικρίζοντας τον δικό μας κόσμο, ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί να απλοποιήσει και να κατανοήσει τα ζητήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος, δεν είναι παρά τεχνικές που χρησιμοποιούνται με ιδιαίτερη εξυπνάδα από τον συγγραφέα, ώστε να αναγκάσει τον αναγνώστη να έρθει στη θέση του ήρωα και από εκεί να δει, να καταλάβει και να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα ζητήματα με παρόμοια ματιά και τον τρόπο: όχι δηλαδή ως ένας άνθρωπος που έχει γεννηθεί, ανατραφεί και συνηθίσει μες στον παραλογισμό του σύγχρονου κόσμου, μα ως κάποιος που τον αντικρίζει για πρώτη φορά και έτσι μπορεί πολύ πιο εύκολα να τον αναγνωρίσει και εν τέλει να τον αποδομήσει.
Ρωμανός Γ.
Δυσήνιος Ίππος 