Πέρασαν πλέον τέσσερα χρόνια από τότε που γνώρισα προσωπικά τον Σαντιάγο. Ήταν ένα απόγευμα του Ιούνη ή του Ιούλη του 2017 στη νέα βιβλιοθήκη της Αβεγιανάδα, την οποία είχαμε στήσει με πολύ κόπο, αφότου καταλάβαμε ένα εγκαταλειμμένο αρτοποιείο.
«Με λένε Λετσούγκα, Λέτσου», μου είπε με ένα χαμόγελο. Εγώ γέλασα και τον ρώτησα σε τί οφειλόταν το παρατσούκλι. «Είναι για τα μαλλιά, μου λένε ότι το πίσω μέρος μεγαλώνει σα μαρούλι», ήταν η απάντησή του. Για όσο τον συναναστράφηκα ήταν πάντα φιλικός και γελαστός, έδινε την αίσθηση ενός συντρόφου εξαιρετικά ζεστού και ευχάριστου. Ήταν πολύ ενθουσιασμένος, καθώς αφηγούταν ότι είχε ταξιδέψει πολύ στην επικράτεια που κατέχεται από το Κράτος της Χιλής, ιδιαίτερα καθώς παρακολουθούσε τη σύγκρουση με τις εταιρίες καλλιέργειας σολομού στον νότο. «Θα επιστρέψω και θα συνεχίσω να ταξιδεύω», μου είπε, δείχνοντας ξεκάθαρα τον αναρχικό του νομαδισμό.
Λίγο καιρό αργότερα θα έφτανε η καταραμένη 1η Αυγούστου και θα μας συγκλόνιζε η είδηση της εξαφάνισής του. Άργησα μερικές μέρες να συνειδητοποιήσω ότι επρόκειτο για το ίδιο πρόσωπο που μου είχε συστηθεί ως «Λετσούγκα», μια και πολλοί τον αποκαλούσαν «Ελ Μπρούχο» (ομάγος). «Φίλε, εξαφάνισαν τον Μάγο», έλεγαν. Νόμιζα ότι δεν τον γνώριζα, μέχρι που είδα μια φωτογραφία του και κατάλαβα ότι επρόκειτο για το ίδιο πρόσωπο. Από εκείνη τη μέρα, δεν ήμουν πλέον ο ίδιος.
Το να γνωρίζεις στη θεωρία ότι το Κράτος εξαφανίζει ανθρώπους είναι ένα πράγμα, το να εξαφανίσουν κάποιον που γνώρισες και με τον οποίο μοιραζόσουν ιδέες και πρακτικές, είναι κάτι διαφορετικό. Από εκείνη τη μέρα, οι πεποιθήσεις μου και η απαξίωσή μου προς αυτό το άθλιο σύστημα έγιναν πιο δυνατές. Και δεν ήμουν ο μόνος. Η εξαφάνιση του Μάγου ήταν η σπίθα που μας έκανε να βγούμε στους δρόμους. Πολλοί από τους συντρόφους και από τις συντρόφισσες με τους οποίους και τις οποίες σήμερα συμπορεύομαι, τους/τις γνώρισα σε συνελεύσεις που ενεργοποιήθηκαν με στόχο την εύρεση του Σαντιάγο. Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις δράσεις που ξεκίνησαν από τη στιγμή που μαθεύτηκε η τρομερή είδηση. Άρχισαν τα μπλόκα στους δρόμους, οι επιθέσεις σε κρατικά κτήρια, οι συνελεύσεις στις πλατείες, τα κείμενα, οι αφισοκολλήσεις, οι δράσεις. Κίνημα.
Οι ειρηνικές πορείες των πολιτικών κομμάτων διακόπτονταν από «τους βαλτούς να προκαλέσουν επεισόδια», σύντροφοι/ισσες απείθαρχοι/ες ορμούσαν σε τράπεζες, κτήρια της κυβέρνησης και των κατασταλτικών δυνάμεων του Κράτους, όχι μόνο στο Μπουένος Άιρες αλλά σε άλλες περιοχές της επικράτειας που κατέχεται από το Κράτος της Αργεντινής. «Ο Μάγος ήταν η αρχή», «να εμφανιστεί νεκρή η υπουργός Πατρίσια Μπούλριτς», «η φύση απαιτεί εκδίκηση», «να ξεχειλίσει η οργή», έγραφαν οι τοίχοι. Δεν καταφέραμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά τουλάχιστον μπορέσαμε να πενθήσουμε με τον τρόπο μας και όπως νομίζουμε ότι θα άρεσε στον Σαντιάγο.
Ο αναρχισμός, με τους περιορισμός και τις αδυναμίες του αλλά με ένα αυθεντικά οργισμένο ξέσπασμα, άρχιζε να βγαίνει λίγο πιο μπροστά στη σκηνή. Η πρώην πρόεδρος Κριστίνα Κίρχνερ ζητούσε να δοθούν πληροφορίες στην αστυνομία για τους «μπαχαλάκηδες» και οι «υπεύθυνοι πολίτες» θα υπάκουαν στη διαταγή.Ακόμα θυμάμαι έναν παιδικό φίλο, που ήταν μέλος της αριστερής Patria Grandeκαι σήμερα του κυβερνητικού κόμματος Frente de TodEs, να μου λέει, ότι δεν έπρεπε να βγούμε στους δρόμους, ότι η εξαφάνιση ήταν μια πρόκληση «της Δεξιάς», και ότι θα δίναμε επιχειρήματα στην κυβέρνηση Μάκρι για να βγει να μας καταστείλει και για να παραστήσει το θύμα. Προφανώς, οι βουλευτικές εκλογές ήταν στη γωνία του δρόμου. Αναρωτιέμαι, για τί είδους κόσμο αγωνίζονται αυτά τα άτομα; Μπροστά στον καθημερινό και δομικό θάνατο που προκαλεί το σύστημα που λένε ότι θέλουν ν’ αλλάξουν, μπροστά στην αφαίρεση μιας ζωής, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να ακολουθήσουμε την κίτρινη γραμμή που το ίδιο το σύστημα ορίζει; Εάν η θεσμική τάξη πραγμάτων ακυρώνει την ίδια την επιθυμία της εξέγερσης, τη δημιουργική καταστροφή, η καταστολή ήδη λειτουργεί εντός μας και ασκείται προκαταβολικά. Άραγε μένει καθόλου αίμα στις φλέβες των ατόμων που έχουν αποικιστεί εξ’ ολοκλήρου από τον αγοραίο δημοκρατικό πασιφισμό; Εάν κάποια μέρα είμαι εγώ αυτός που δεν θα επιστρέψει, σπάστε τα όλα.
Την εποχή που δολοφονήθηκε ο Σαντιάγο, δεν είχα πολύ ξεκάθαρο το πόσο σημαντικό είναι να στηρίζουμε τον αγώνα των Μαπούτσε για την επανάκτηση των προγονικών τους εδαφών. Αλλά με τον καιρό κατάλαβα ότι «οι άνθρωποι της γης» ήταν ένας από τους λίγους λαούς που υπήρξαν ικανοί να αντισταθούνστην αποικιοποίηση των παραδόσεων και της κουλτούρας τους. Έχουν περάσει πέντε αιώνες από τότε που ξεκίνησε η καπιταλιστική διαδικασία εισβολής και αρπαγής στην «αμερικανική» επικράτεια και χιλιάδες φυλές ακόμα και αυτοκρατορίες έπεσαν κάτω από την μπότα της Προόδου και του Πολιτισμού. Ωστόσο, ένα τμήμα του λαού Μαπούτσε εξακολουθεί να δείχνει μια ασυνήθιστη καιάγρια αντίσταση, όπως για παράδειγμα το Αυτόνομο Μαπούτσε Κίνημα του Πουελμάπου (M.A.P.) ή το Συντονιστικό Αράουκο-Μαγιέκο. Αυτή η αντίσταση είναι το εμπειρικό τεκμήριο του ότι έχουν υπάρξει κι άλλοι τρόποι να δημιουργηθούν σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και το περιβάλλον, γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό για το σύστημα να τους εξοντώσει. Είναι μια χειροπιαστή και ζωντανή απόδειξη του ότι υπήρχαν τρόπο ζωής και πριν από το καπιταλιστικό Κράτος. Αυτό το σύστημα χαρακτηρίζεται από την καταστροφή όλων των άλλων μορφών ζωής που του έχουν εναντιωθεί. Κανένα άλλο πατριαρχικό σύστημα καταπίεσης δεν έχει καταφέρει να ομογενοποιήσει τον πολιτισμό του σε πλανητικό επίπεδο. Το καλύτερο του όπλο πάντα ήταν να στιγματίζει ως «τρελούς», «αιρετικούς», «τρομοκράτες», «βάρβαρους» ή «πρωτόγονους» όλους τους λαούς και τους ανθρώπους που αρνήθηκαν να ενδώσουν στις αλλοτριωτικές και καταστροφικές του κοινωνικές σχέσεις.
Ποια είναι η παράδοσή μας; Ποια ιστορία να θυμηθούμε; Ποιος ορίζει τις σημαντικές ημερομηνίες στα ημερολόγια; Προς τα πού μπορούμε να κοιτάξουμε στο παρελθόν για να εμπνευστούμε και να πάρουμε δύναμη ώστε να σχεδιάσουμε ένα διαφορετικό μέλλον; Πώς να ανακτήσουμε τους αμέτρητους νεκρούς που στοιβάζονται καιστις δυο πλευρές τις κορδιγιέρας και την ίδια στιγμή να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές; Ο Σαντιάγο και ο αγώνας του λαού Μαπούτσε μπορούν να μας δώσουν μερικές απαντήσεις για το πώς να συνεχίσουμε.
* Ο 28χρονος Σαντιάγο Μαλντονάδο συμμετείχε ως αλληλέγγυος στις κινητοποιήσεις για την απελευθέρωση του Μαπούτσε πολιτικού κρατούμενου, Φακούντο Γουάλα. Εξαφανίστηκε την 1η Αυγούστου 2017, μετά τη από βίαιη αστυνομική επιχείρηση ενάντια σε κοινότητα μαπούτσε στο Κουσάμεν. Ήταν αγνοούμενος για 78 μέρες, μέχρι που το πτώμα του βρέθηκε στον ποταμό Τσουμπούτ. Το κείμενο αποτελεί αναδημοσίευση από την αργεντίνικη αναρχική εφημερίδα Gatx Negrx.
Δυσήνιος Ίππος 